Wspólnota Wnuków Sybiraków w Białymstoku

ByAgnieszka Munik

sie 28, 2015

Wartością ludzkiego życia jest to, co po nim zostaje.
Idąc przez życie, oglądaj się często za siebie i patrz, jaki zostawiasz ślad.
Dbaj o to, by tymi śladami mogli kroczyć inni.
Tadeusz Zawistowski, uczestnik bitwy pod Monte Cassino

10 sierpnia 1998 r. na posiedzeniu Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Białymstoku Janina Rutkowska, ówczesna sekretarz Zarządu, zgłosiła propozycję, by utworzyć u nas Wspólnotę Wnuków Sybiraków. Chodziło o to, aby sprawy sybirackie były znane jak najszerszym kręgom młodzieży, by czas nie zatarł tych smutnych rozdziałów historii Polski. A któż może więcej zrobić niż młodzież? Dziadkowie powoli odchodzą, rodzice w pogoni za sprawami dnia codziennego mają niewiele czasu na myślenie o przeszłości, pozostają więc dzieci i młodzież, ta część społeczeństwa najbardziej otwarta na wiedzę. Oni potrafią nie tylko bawić się, ale i myśleć, wyciągać wnioski. Są ciekawi przeszłości swojej ojczyzny, swojego narodu, trzeba ich tylko umiejętnie do tego wciągać. Po Sybirakach, autentycznych świadkach Polskiej Golgoty Wschodu, pozostaną ich wnukowie. To oni mogą przyczynić się do tego, aby pamięć o Polakach, zesłańcach Sybiru przetrwała najprawdziwiej i najtrwalej.
Zarząd Oddziału podjął jednomyślnie stosowną uchwałę, upoważniając Janinę Rutkowską do prowadzenia powyższej sprawy. Zostały opracowane deklaracja i kwestionariusz, a także legitymacja Wnuka Sybiraka i inne dokumenty.
Pierwsze spotkanie Wspólnoty Wnuków Sybiraków odbyło się w dniu 17 sierpnia 1998 r. Zaproszenia wystosowano do wnuczek i wnuków, którzy złożyli już stosowne deklaracje, a także do ich babć Sybiraczek i dziadków Sybiraków. Spotkanie przebiegało w bardzo sympatycznej atmosferze. Uroczystość zaszczycili swoją obecnością ks. kanonik Stanisław Andrukiewicz, ówczesny kapelan białostockich Sybiraków, Halina Olszewska, założycielka Oddziału Związku Sybiraków w Białymstoku w 1989 r., a także Tadeusz Chwiedź, prezes Zarządu Oddziału.
Program był niezwykle bogaty, obejmował opowiadania wnuków o losach swoich babć i dziadków, przysięgę, złożenie hołdu zmarłym Sybirakom przy pomniku Grobie Nieznanego Sybiraka, zwiedzenie powstającego Muzeum Sybiraków, krótką modlitwę w kaplicy, wspólny śpiew pieśni patriotycznych.
A oto „Powinności Wnuka / Wnuczki Sybiraka”:
1. Zna dobrze losy syberyjskie swojej Babci, swojego Dziadka.
2. Otacza zawsze szacunkiem swoją Babcię, swojego Dziadka, pomaga im w miarę swoich możliwości, aby wynagrodzić im trudy i cierpienia zsyłki i wygnania z ojczyzny.
3. Poznaje prawdę o losach Sybiraków.
4. Opiekuje się miejscami, które upamiętniają gehennę łagrów i wywózek na Sybir.
5. Potrafi na mapie pokazać miejsce pobytu na zesłaniu czy też w łagrze swojej Babci / swojego Dziadka.
6. Przekazuje swoje wiadomości o tragicznych losach Sybiraków rówieśnikom.
7. Kocha wszystko, co polskie.
Na zakończenie uroczystości jedna z wnuczek sybirackich Ewa Grygo podziękowała za zorganizowanie Wspólnoty Wnuków Sybiraków, poczytując to za wyróżnienie, a jednocześnie zobowiązanie do współpracy ze środowiskiem Sybiraków i do pielęgnowania pamięci o tych, których prochami usłana jest ziemia syberyjska, i o tych, którzy mimo głodu i chłodu dzięki opiece Bożej przeżyli tę polską Golgotę. „Pamięć nie zginie, dopóki przekazywać będziemy ją następnym pokoleniom, bo jako wnukowie Sybiraków jesteśmy cząstką ich historii. Na pewno będzie w przyszłości wiele okazji do kolejnych spotkań”.
W końcu 1999 r. Wspólnota Wnuków Sybiraków liczyła 35 osób.
W kolejnych latach – już na mocy nowego Statutu Związku Sybiraków – Wnukowie Sybiraków zostawali członkami Klubów Wnuków Sybiraków, tworzonych przy Kołach ZS. Opiekował się nimi Henryk Aleksiejczuk. Do końca 2014 r. zarejestrowano w Oddziale ZS w Białymstoku 251 Wnuków Sybiraków.
Dało się zauważyć potrzebę ożywienia działalności wśród Wnuków Sybiraków. Opiekę nad Wspólnotą powierzono ponownie Janinie Rutkowskiej. Opracowany został program działania, przyjęto zadania do realizacji w najbliższym okresie; podjęto czynności zmierzające do odnowienia i ponownego nawiązania kontaktów z zarejestrowanymi członkami Wspólnoty Wnuków Sybiraków.
10 stycznia 2015 r. w Sali św. Marty w dolnej części kościoła pw. Ducha Świętego w Białymstoku miało miejsce I Opłatkowe Spotkanie Wnuków Sybiraków wraz z ich Babciami Sybiraczkami i Dziadkami Sybirakami. Przybyło niespodziewanie dużo gości. Niektórzy Sybiracy w towarzystwie trzech–czterech wnucząt. Zaszczycili uroczystość swoją obecnością wiceprezes Zarządu Oddziału ZS Heronima Dzierma i prezes Podlaskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru Jerzy Bołtuć. Przesympatyczne to było spotkanie. Wszyscy wspólnie śpiewaliśmy kolędę sybiracką „Do szopy, Sybiracy…”, a potem z nieskrywanym wzruszeniem podzieliliśmy się opłatkiem z naszymi babciami i dziadkami, składając im serdeczne życzenia.
Była też krótka adoracja Najświętszego Sakramentu w kaplicy Świętych Męczenników Polskich, zwanej także kaplicą Sybiraków, i modlitwa za zmarłych Sybiraków przy Grobie Nieznanego Sybiraka oraz Ścianie Pamięci.
W trzecią niedzielę każdego miesiąca (oprócz maja) o godz. 10.30 w kościele pw. Ducha Świętego w Białymstoku przy ul. Sybiraków 2 od wielu lat odprawiana jest msza święta w intencji Sybiraków z poszczególnych Kół ZS. W nabożeństwie 19 kwietnia 2015 r. oprócz Sybiraków z Koła ZS nr 5 uczestniczyli Wnukowie Sybiraków, członkowie Wspólnoty Wnuków Sybiraków, oraz prezes Podlaskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru Jerzy Bołtuć. Po mszy świętej udaliśmy się do Grobu Nieznanego Sybiraka, aby odmówić krótką modlitwę w intencji zmarłych Sybiraków, zapaliliśmy znicze także przy Ścianie Pamięci, zrobiliśmy pamiątkowe zdjęcie; powspominaliśmy naszych bliskich, którzy odeszli już do wieczności.
30 maja 2015 r. zorganizowaliśmy I Sybiracki Piknik Rodzinny w Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Świętej Wodzie koło Wasilkowa. Sztandar Oddziału ZS towarzyszył temu niezwykłemu spotkaniu Sybiraków i ich rodzin. Część oficjalną uroczystości poprzedziła msza święta w kościele pw. Matki Bożej Bolesnej celebrowana przez ks. kanonika Alfreda Butwiłowskiego, kustosza Sanktuarium.
Po nabożeństwie odwiedziliśmy Grotę Matki Bożej Bolesnej, a stamtąd przeszliśmy na Górę Krzyży do naszego Krzyża Pamięci i Wdzięczności Sybiraków. Tu pomodliliśmy się za zmarłych Sybiraków, zapaliliśmy znicze, złożyliśmy wiązanki kwiatów i podziękowaliśmy Bogu za powrót do ojczyzny. Do Wspólnoty Wnuków Sybiraków przyjęliśmy nowych sześciu członków w wieku od 10 do 57 lat. Oni, jako pierwsi w tym dniu, z godnością zapalili znicze pamięci przy naszym krzyżu. Cieszymy się, że istnieje zapotrzebowanie na rozrastanie się tej niezwykłej wspólnoty sybirackiej w Białymstoku.
Ognisko integracyjne zakończyło piknik całych rodzin sybirackich: prawnuków i wnuków, mamuś i tatusiów, babć i dziadków Sybiraków. Wspomnieniom o tych, których już wśród nas nie ma, a którym winniśmy pamięć i cześć, nie było końca.
Rodzinny piknik Wnuków Sybiraków zaszczycili swoją obecnością: prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź (a zarazem prezes Zarządu Oddziału), który do Wnuków Sybiraków, organizatorów piknikowego spotkania, wygłosił serdeczne przemówienie, oraz prezes i wiceprezes Podlaskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru Jerzy Bołtuć i Elżbieta Rogowska, a także przedstawicielka Szkoły Podstawowej nr 4 im. Sybiraków Walentyna Zagrzejewska. Pogoda dopisała, humory i apetyt także.
Przed nami jeszcze wiele jest do zrobienia. To nasze babcie i prababcie, to nasi dziadkowie i pradziadkowie byli autentycznymi świadkami Polskiej Golgoty Wschodu. Dołóżmy starań, aby pamięć o naszych dzielnych i wspaniałych przodkach trwała, trwała i trwała… Przekazujmy kolejnym pokoleniom, także naszym dzieciom, prawdę o tragicznych, często dramatycznych losach syberyjskich Polaków.
Niech ich miłość do ojczyzny, ich wiara w Boga, ich tęsknota za Polską, ich umiejętność przetrwania w nieludzkich warunkach za wszelką cenę, pielęgnowanie przez nich nadziei i miłości będą wzorem dla nas.
Postarajmy się uczestniczyć w nabożeństwach w intencji Sybiraków, w uroczystościach upamiętniających Polską Golgotę Wschodu; opiekujmy się znakami pamięci białostockich Sybiraków; pielęgnujmy patriotyczne tradycje przodków; ożywiajmy pamięć o Polakach Sybirakach.
Nie wolno nam myśleć o odwecie i zemście. To nie przystoi chrześcijanom. Święty Jan Paweł II pouczał: „Każdemu człowiekowi dobrej woli, pragnącemu budować niestrudzenie nową cywilizację miłości powtarzam: przebacz, a zaznasz pokoju!” (Watykan, 8 grudnia 1996 r.).
W chwili obecnej funkcję prezesa Wspólnoty Wnuków Sybiraków pełni Paweł Tupalski, wiceprezesa – Katarzyna Górak, a opiekunem jest Janina Rutkowska.
Od początku istnienia Wspólnota Wnuków Sybiraków w Białymstoku rozważała konieczność posiadania znaku identyfikacji wizualnej. Interesujący i bardzo wymowny projekt graficzny zaproponowała wnuczka Sybiraków Barbara Bielawiec: zapętlone elementy, stylizowane na skrzydła orła, symbolizują wspólnotę, jeden z nich – odwrócony w lewo symbolizuje przeszłość i historię, drugi, odwrócony w prawo – przyszłość i młode pokolenie, dzięki któremu historia pozostanie żywa.
Przedstawiamy Wam, Kochani Wnukowie Sybiraków, ten projekt do oceny i zaopiniowania. Miło nam będzie, jeśli Wspólnota Wnuków Sybiraków rozrastać się będzie poza granice naszego województwa i kraju pod wspólnym znakiem.