Uroczystość odsłonięcia i poświęcenia Symbolicznej Mogiły Sybirackiej w Warszawie po renowacji

W dniu 23 czerwca 2021 r.  na zaproszenie dr Jarosława Szarka Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz Związku Sybiraków spotkaliśmy się na Powązkach Wojskowych w Warszawie, by uczestniczyć w uroczystości odsłonięcia i poświęcenia Symbolicznej Mogiły Sybiraków po renowacji. Oprócz Sybiraków i Goci zaproszonych w uroczystości brała udział duża grupa młodzieży z pocztami sztandarowymi.

 Uroczystość rozpoczęto odegraniem Hymnu Państwowego i Hymnu Sybiraków. „Ta symboliczna Mogiła uświęca setki, setki tysięcy tych, którzy odeszli na wieczny spoczynek a ich groby znane i nieznane są rozsiane po całym świecie. Dla wielu Polaków Sybir – Syberia to zesłania, katorga, zimno, głód, cierpienie, choroby i utrata życia. Zsyłki na Syberię to historie od ponad 300 lat, najbardziej liczne po powstaniu listopadowym 1830 roku, następnie po powstaniu styczniowym 1863 roku i najbardziej masowe w latach 1940-1941. Łączne deportacje to ponad 1,5 milionów osób”  powiedział Prezes Oddziału Warszawskiego Związku Sybiraków Stanisław Sikorski otwierając uroczystość.  Przekazał również informację o uchwale Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 czerwca 2021 r. „W  sprawie upamiętnienia ofiar wywózek na Syberię w 80 rocznicę czwartej deportacji”. Senat Rzeczypospolitej Polskiej oddaje cześć i składa hołd wszystkim ofiarom represji sowieckich w szczególności deportowanym.

Mieczysław Pogodziński v-ce Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków wyraził podziękowanie dla Instytutu Pamięci Narodowej za wsparcie i sfinansowanie rekonstrukcji i odnowienia Symbolicznej Mogiły Sybiraków.

Prezes Instytut Pamięci Narodowej  dr Jarosław Szarek, w swoim wystąpieniu stwierdził: „Związek Sybiraków jest organizacją kontynuującą tradycje wielu pokoleń zesłańców syberyjskich, którzy za walkę o niepodległość byli zsyłani na Syberię. Powstał w 1928 roku z inicjatywy byłych zesłańców 1905 roku oraz innych, którzy w wyniku represji znaleźli się na Syberii. Dzisiaj, w wolnej Ojczyźnie, możemy i musimy o tym mówić, gdyż nie można wymazać z pamięci cierpienia i ofiar poniesionych przez naszych Rodaków„.

Oto krótka historia tego miejsca: Przywołujemy naszej pamięci miliony Polaków zesłanych, więzionych, zgładzonych na ziemiach byłego imperium carskiego i sowieckiego. Wyrosły tam polskie bezimienne mogiły, dziś już nie do odnalezienia. Na tablicach monumentu, stanowiącego jedną wspólną Symboliczną Mogiłę poświęconą wszystkim zesłańcom carskim, żołnierzom 5. Dywizji Syberyjskiej i męczennikom reżimu stalinowsko-komunistycznego, nie udało się umieścić nazw wszystkich miejscowości, gdzie pozostały polskie cmentarzyska i zapomniane groby. W 1928 r. powstał Związek Sybiraków. W lipcu 1938 r. Związek Sybiraków otrzymał od Kurii Polowej WP i Komendy Garnizonu m.st. Warszawy zezwolenie na budowę Kwatery Cmentarnej  Sybiraków (C15) na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W miejscu gdzie planowano postawić w przyszłości monument upamiętniający tragedię zsyłek postanowiono postawić tymczasowo Krzyż. Uroczystość poświęcenia tego krzyża, odbyła się 1 listopada 1938 r. w obecności pocztu sztandarowego i licznie zgromadzonych Sybiraków z rodzinami. Poświęcenia dokonał ks. Gregorkiewicz. Wybuch wojny zniweczył te plany. Ten pierwszy Krzyż Sybiraków przetrwał II wojnę światową. Był on jednak nie w smak nowej władzy. Usunięto go w nieznanych nam okolicznościach w końcu lat 60. minionego wieku. W 1988 r. reaktywowano Związek Sybiraków. Z inicjatywy Koła Ochota Związku Sybiraków Zarząd Oddziału Warszawskiego podjął wysiłek odbudowy Krzyża. Powstał Krzyż z tablicą –„Symboliczna Mogiła Sybiraka” według projektu architektonicznego pani mgr inż. Danuty Radwańskiej. Uroczystość poświęcenia Krzyża i Symbolicznej Mogiły Sybiraka odbyła się 14 czerwca 1992 r. Krzyż i Mogiłę poświęcił ks. biskup Zbigniew Kraszewski w asyście kompanii honorowej WP i pocztów sztandarowych Sybiraków z całej Polski. Od tego czasu każdego roku w rocznicę masowych zsyłek Polaków w głąb byłego ZSRR – 10 lutego, 13 kwietnia i 20 czerwca – odbywają się pod Krzyżem Sybiraków „Spotkania Modlitewne”. Gromadzą się wówczas złączeni modlitwą i wspomnieniami Sybiracy z rodzinami, a także młodzież szkolna ze szkół stołecznych i województwa mazowieckiego. W 2007 r. Zarząd Oddziału Warszawskiego Związku Sybiraków podjął wysiłek zbudowania trwałego monumentu, który po wsze czasy będzie symbolizował Polską Golgotę Wschodu, stanowiąc obiekt pokoleniowego przekazu pamięci o losach przodków. Monument został zbudowany w 2009 r. według projektu artysty plastyka pana Bogusława Smyrskiego, sfinansowany ze składek Sybiraków Oddziału Warszawskiego i województwa mazowieckiego, przy finansowym wsparciu Prezydent m.st. Warszawy, Marszałka województwa mazowieckiego i Kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Jednak okazało się, że ten piękny monument został zbudowany z nieodpowiedniego materiału i szybko ulegał degradacji. Po wielu staraniach uzyskano pomoc Instytutu Pamięci Narodowej dzięki czemu można było dokonać rekonstrukcji co gwarantuje, że monument ten będzie godnie upamiętniał martyrologię Sybiraków.

Uroczystego odsłonięcia Symbolicznej Mogiły Sybiraka dokonali dr Jarosław Szarek, Mieczysław Pogodziński i Stanisław Sikorski. Aktu Poświęcenia dokonał  kapelan wojskowy.

Premier RP Mateusz Morawiecki skierował list do zebranych. List odczytał I Wicewojewoda Mazowiecki Sylwester Dąbrowski. „Symboliczna Mogiła Sybiracka odsłonięta i poświęcona dzisiaj po renowacji na Cmentarzu Wojskowym, to hołd oddany ofiarom sowieckiej agresji na naszą Ojczyznę w czasie II wojny światowej. ….  To spotkanie jest świadectwem pamięci. Jest zwycięstwem dobra nad złem, prawdy nad kłamstwem. Dziękuję organizatorom dzisiejszej uroczystości- Instytutowi Pamięci Narodowej oraz Związkowi Sybiraków- za upamiętnienie tych, którzy stracili życie w dalekiej Syberii tylko dlatego, że byli Polakami. Pamięć o nich jest naszą moralną powinnością, świadectwem szacunku dla historii i wyrazem patriotyzmu. …”

Uroczystość zakończyło złożenie wiązanek i kwiatów pod pomnikiem. W organizacji uroczystości uzyskaliśmy dużą pomoc z Urzędu m. st. Warszawy a asystę wojskową zorganizowała młodzież z klas mundurowych Zespołu Szkół w Komornicy pod opieką nauczyciela Marcina Gągolewskiego.

W dniu 25 czerwca gościliśmy w murach tej szkoły by spotkać się z młodzieżą i dokonać aktu odznaczenia Marcina Gągolewskiego Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków.

Opracowanie tekstu i zdjęcia Leon Zujko