Kalendarium obchodów 80. rocznicy deportacji na Sybir 10 lutego 1940 r. w Białymstoku

Nocą z 9 na 10 lutego 1940 r. doszło do pierwszej z czterech masowych deportacji przeprowadzonych przez władze sowieckie, podczas których na Syberię i do Kazachstanu wywieziono kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców Białegostoku i okolicy.

8 lutego 2020 r. o godz. 10.00 – rozpoczęcie biegu dziennego; trasa spod pałacu Branickich do Muzeum Pamięci Sybiru – trasa około 2 km, 100 uczestników.

8 lutego 2020 r. o godz. 17.00 odbył się II Bieg Pamięci Sybiru, udział wzięło około 1000 osób. Start – las Pietrasze, dystans 4,8 km po drogach i ścieżkach leśnych. Patronat nad biegiem objęły Muzeum Pamięci Sybiru i Fundacja Białystok Biega. Wszyscy uczestnicy otrzymali medale z wizerunkiem torów, natomiast trzem pierwszym zawodnikom wręczono pamiątkowe statuetki.

Obecny był pierwszy zastępca prezydenta miasta Białegostoku Rafał Rudnicki, który wygłosił przemówienie, podkreślając szczytny cel tej uroczystości.

Przybyli też Sybiracy, Stowarzyszenie Pamięci Zesłańców Sybiru, przedstawiciele Muzeum Pamięci Sybiru (wzięli udział w biegu) oraz wielu kibiców i obserwatorów.

9 lutego o godz. 20.00 przemarsz od powstającego Muzeum Pamięci Sybiru (przy którym zapalono 1400 zniczy) do obelisku przy ul. Traugutta, upamiętniającego pierwszą wywózkę białostoczan na Sybir w 1940 r. Uroczystość uświetniły: sztandar Oddziału Związku Sybiraków, zapalone znicze ustawione na torach oraz płonące pochodnie niesione przez harcerzy.

10 lutego, mimo wietrznej i deszczowej pogody, przy Grobie Nieznanego Sybiraka zgromadziło się bardzo wielu ludzi. O godz. 12.00 zawyły syreny i rozbrzmiały dzwony kościoła pw. Ducha Świętego. Był to wzruszający moment.

Liczne poczty sztandarowe z różnych szkół i z wielu instytucji państwowych oraz nasz sybiracki i powiewające flagi biało-czerwone podkreślały rangę tej uroczystości.

Po krótkiej modlitwie pod przewodnictwem kapelana Sybiraków ks. Józefa Kozłowskiego i przemówieniu prezesa Zarządu Oddziału ZS w Białymstoku Tadeusza Chwiedzia, posłowie Krzysztof Truskolaski i Robert Tyszkiewicz, przedstawiciele władz lokalnych, Związku Sybiraków, służb mundurowych, Muzeum Pamięci Sybiru, Muzeum Wojska, Wspólnoty Wnuków Sybiraków, szkół i harcerstwa złożyli kwiaty i zapalili znicze.

Dalsza część uroczystości odbyła się w Centrum Wystawienniczo-Konferencyjnym Archidiecezji Białostockiej.

Wszyscy z uwagą wysłuchali niezwykle ciekawej prelekcji Tadeusza Chwiedzia – prezesa Zarządu Oddziału ZS w Białymstoku, pt. „Przez Syberię do Polski” i chętnie obejrzeli występ uczniów i nauczycieli ze Szkoły Podstawowej nr 12 w Białymstoku zatytułowany „Z ojczyzną w sercu”.

To spotkanie starszego i młodego pokolenia zakończyło się prezentacją filmów „Etiudy sybirackie”, przygotowanych przez uczniów szkół średnich.

Spotkanie Sybiraków z uczniami w Rafałówce

11 lutego Sybiracy Tadeusz Chwiedź, Heronima Dzierma, Jolanta Hryniewicka, Renata Iwanowska, Wanda Kościuczuk, Zenon Puchalski i prezes Podlaskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru Jerzy Bołtuć wraz z Elżbietą Rogowską gościli w Szkole Podstawowej im. Sybiraków w Rafałówce. Uczestniczyli w wieczornicy poświęconej 80. rocznicy deportacji Polaków na Sybir.

Dyrektor szkoły Edyta Szóstko-Łapińska gorąco powitała gości i przypomniała tragiczne wydarzenia z 10 lutego 1940 r., które dotknęły również mieszkańców Zacisza i okolicznych wsi.

Program artystyczny rozpoczął się wspólnym odśpiewaniem Hymnu Sybiraków.

Następnie w wykonaniu uczennic usłyszeliśmy kilka pieśni i wierszy o ojczyźnie, a dwie dziewczynki ze starszych klas wraz ze swoją nauczycielką przeczytały fragmenty książki „Z Zacisza na Syberię” Zenona Puchalskiego o wywózce jego rodziny na Syberię. Światło lampy naftowej stojącej na stoliku i płonące świece w szklanych słoiczkach na oknie stwarzały niesamowity nastrój. W zadumie słuchaliśmy wspomnień Sybiraka, wyżej wymienionego autora.

Po występach uczniów dyrektor omówiła wyniki międzyszkolnego konkursu plastycznego pt. „Zachowajmy pamięć”. To hasło widniało na biało-czerwonym płótnie na frontowej ścianie. Do jego treści nawiązał także prezes Tadeusz Chwiedź w swojej wypowiedzi o tragedii deportowanych Polaków na Sybir.

Burmistrz Zabłudowa Adam Tomanek gorąco podziękował prezesowi Zarządu Oddziału ZS w Białymstoku za patriotyczną lekcję historii, ogromną wiedzę na temat II wojny światowej.

Należą się też słowa uznania i podziękowania nauczycielkom, które przygotowały dekoracje, oprawę muzyczną i uczniów do poruszającego występu. Są to: Grażyna Omelianiuk, Zdzisława Dakowicz, Ewelina Mietełka i Barbara Turowska.

Dalszą część uroczystości spędziliśmy przy herbatce i wspaniałych ciastach przygotowanych przez Radę Rodziców.

Był to bardzo miły wieczór.

Spotkanie z młodzieżą w Zespole Szkół Technicznych im. gen. Andersa w Białymstoku

13 lutego Sybiracy Tadeusz Chwiedź, Teresa Borowska, Heronima Dzierma, Jolanta Hryniewicka, Renata Iwanowska, Wanda Kościuczuk, Janina Rutkowska, Barbara Sokólska oraz Jerzy Bołtuć – prezes Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru wraz z Elżbietą Rogowską mieli zaszczyt uczestniczyć w uroczystości z okazji 80. rocznicy pierwszej masowej deportacji Polaków na Sybir w Zespole Szkół Technicznych im. gen. Andersa w Białymstoku.

Po wspólnym odśpiewaniu Hymnu Sybiraków dyrektor szkoły Renata Frankowska gorąco powitała gości i przedstawiła cel tego spotkania.

Jakub Popławski wraz z czterema uczennicami przypomnieli historię poszczególnych deportacji, przy każdej wymieniali nazwiska Sybiraków wówczas wywożonych na Sybir, a dziś obecnych na uroczystości.

Prezes Zarządu białostockiego Oddziału Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź bardzo obszernie uzupełnił wypowiedzi uczniów, przytaczając wiele dat i faktów dotyczących przyczyn i przebiegu wywózek Polaków oraz w sposób plastyczny nakreślił los naszych rodaków.

Na zakończenie Sybiracy Barbara Sokólska, Heronima Dzierma, Renata Iwanowska i Jerzy Bołtuć podzielili się swoimi wspomnieniami z pobytu na zesłaniu.

To była prawdziwa zbiorowa lekcja historii.

Dziękujemy dyrekcji i całej społeczności szkolnej za miłe przyjęcie i staropolską gościnność.

Spotkanie ze społecznością szkolną w Zespole Szkół Mechanicznych im. św. Józefa w Białymstoku

25 lutego Sybiracy Tadeusz Chwiedź, Jolanta Hryniewicka, Józef Panasiuk, Janina Rutkowska oraz Wanda Kościuczuk zostali zaproszeni na spotkanie w Zespole Szkół Mechanicznych im. św. Józefa w celu uczczenia 80. rocznicy masowych deportacji w 1940 r. i 80. rocznicy mordu katyńskiego.

Uroczystość rozpoczęła się wspólnym odśpiewaniem Hymnu Sybiraków, a następnie głos zabrał prezes Zarządu białostockiego Oddziału Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź. W obszernej wypowiedzi nakreślił przyczyny i skutki napaści Związku Sowieckiego na Polskę 17 września 1939 r. Powołując się na dokumenty, stwierdził z całą stanowczością, że przyczyną wybuchu II wojny światowej była zmowa i zawarte pakty między agresorami – Niemcami i Związkiem Sowieckim.

Udokumentowaniem jego relacji i tragedii Polski był wyświetlony film pt. „Losy zesłańców Sybiru” w reżyserii Henryka Okulewicza na podstawie materiałów przekazanych przez Oddział Warszawski Związku Sybiraków i zrealizowanych przez Klub Wojsk Lądowych w Warszawie.

Po obejrzeniu filmu nastąpiły indywidualne spotkania Sybiraków z uczniami poszczególnych klas maturalnych. Uczniowie z wielkim zainteresowaniem wysłuchali naszych osobistych relacji, zadając wiele pytań i przekazując swoje refleksje.

Mamy nadzieję, że w takiej formie przekazana informacja na podstawie faktów historycznych i naszych osobistych przeżyć na zesłaniu pozostanie na długo w pamięci uczniów tej szkoły.

Dziękujemy dyrekcji i prowadzącemu spotkanie ks. Aleksandrowi Dobrońskiemu, że mogliśmy podzielić się naszymi doświadczeniami i przekazem, by podobna tragedia nie powtórzyła się nigdy więcej.

Święto Patrona Szkoły

Szkoła Podstawowa nr 4 w Białymstoku otrzymała imię Sybiraków w 1996 r. Od tego czasu bardzo uroczyście każdego roku w lutym obchodzi Święto Patrona oraz rocznicę pierwszej masowej deportacji, o czym witając gości, 28 lutego wspomniał dyrektor Zbigniew Klimowicz.

Po wprowadzeniu pocztów sztandarowych (Oddziału Związku Sybiraków i szkolnego) oraz odśpiewaniu Hymnu Sybiraków, dyrektor szkoły Jolanta Kuźmicka omówiła wyniki konkursu poetyckiego i plastycznego oraz dyktanda o tematyce sybirackiej. Zwycięzcom wręczono nagrody książkowe.

Na szczególną uwagę i gorące słowa podziękowania zasługuje niezmiernie wzruszający program artystyczny przygotowany przez nauczycielki – Monikę Łuksza-Zięciak i Grażynę Siwerską.

Piosenki „Matko moja, ja wiem” w wykonaniu chóru szkolnego i „Matka”, którą wspaniale odśpiewała uczennica klasy VIII c Maria Piekarska, wzruszyły do łez, szczególnie nas, Sybiraków.

Relacje dotyczące pierwszej masowej deportacji Polaków na Sybir, recytowane wiersze i obrazy wyświetlane na ekranie ilustrujące wydarzenia z 10 lutego 1940 r. skupiały się wokół tematyki poświęconej Matkom Sybiraczkom. Świadczyła też o tym dekoracja przygotowana przez nauczycielkę Danutę Perkowską.

Na granatowym płótnie widniał fragment wiersza:

Uczyłaś Polska Matko
piosenek i wolności,
po polsku mówić, marzyć
i polskiej tożsamości.

Prezes Zarządu Oddziału Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź, dziękując za patriotyczną i wzruszającą część artystyczną, również nawiązał do wspomnianego zagadnienia. Szczegółowo omówił rolę matek na zesłaniu i mocno podkreślił, że to dzięki ich staraniom wróciliśmy do ojczyzny i dziś możemy dawać świadectwa o tamtych wydarzeniach.

Dalsza część spotkania odbyła się w pokoju nauczycielskim przy herbatce i ciasteczkach.

W tym samym dniu Sybiraczki spotkały się z uczniami na lekcjach żywej historii. Były to panie: Barbara Sokólska w klasie III, Jadwiga Niwińska w klasie I, a Janina Rutkowska i Renata Iwanowska w klasie IV.

Bieg dzienny 8 lutego 2020 r. (fot. Krzysztof Karpiński, Radosław Kamiński)

Poczet sztandarowy białostockiego Oddziału Związku Sybiraków pod obeliskiem upamiętniającym pierwszą wywózkę mieszkańców Białegostoku, 9 lutego 2020 r.

Obchody 80. rocznicy lutowej deportacji przy pomniku Grobie Nieznanego Sybiraka w dniu 10 lutego 2020 r. Przemawia prezes Tadeusz Chwiedź

Modlitwa ekumeniczna

Ceremoniał składania kwiatów przy pomniku Grobie Nieznanego Sybiraka

Obchody 80. rocznicy pierwszej masowej deportacji w Szkole Podstawowej im. Sybiraków w Rafałówce

Obchody pierwszej masowej deportacji w Zespole Szkół Technicznych im. gen. Andersa

Prelekcja prezesa Tadeusza Chwiedzia w Zespole Szkół Technicznych im. gen. Andersa

Obchody 80 rocznicy pierwszej masowej deportacji w Zespole Szkół Mechanicznych im. św. Józefa w Białymstoku

Święto Patrona Szkoły Podstawowej nr 4 im. Sybiraków w Białymstoku. Przemawia prezes Tadeusz Chwiedź

Przy mikrofonie Heronima Dzierma

Autorzy: Heronima Dzierma Jolanta Hryniewicka, zdjęcia Oddział ZS w Białymstoku, Krzysztof Karpiński, Radosław Kamiński