73. rocznica pierwszej masowej deportacji Polaków na Sybir w Toruniu

8 lutego 2013 r. w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu odbyła się uroczystość z okazji 73. rocznicy pierwszej masowej deportacji Polaków na Sybir.

„73 lata minęły od pierwszej masowej deportacji na Sybir. 10 lutego 1940 r. dla sowieckich władz był dniem rozpoczęcia gigantycznej akcji oczyszczania okupowanych terenów Rzeczypospolitej z ludności polskiej, zagrażającej sowietyzacji zagarniętych terenów” – tymi słowami uroczystość rozpoczął prezes Oddziału Związku Sybiraków w Toruniu Jan Myrcha. Następnie uczniowie z VI Liceum Ogólnokształcącego im. Zesłańców Sybiru i Gimnazjum nr 6 im. Zesłańców Sybiru przy akompaniamencie fletu odśpiewali hymn Sybiraków.

Uroczystość uświetnili: wojewoda kujawsko-pomorski Ewa Mes, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki, prezydent Torunia Michał Zaleski, komendant Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia płk Aureliusz Chyleński oraz Zbigniew Matuszewicz i Bogdan Grodowski – dyrektorzy szkół noszących imię Zesłańców Sybiru w Toruniu i Grudziądzu.

W swoich przemówieniach wojewoda Ewa Mes i marszałek Piotr Całbecki zwracali uwagę na konieczność zachowania pamięci o tych, którzy doświadczyli gehenny Golgoty Wschodu, i dziękowali sybirakom za siłę i determinację w działaniu. W uczestnikach spotkania wzruszenie wywołał list proboszcza z Wierszyny, małej wsi na Syberii, w której mieszkają potomkowie zesłańców. Tam kultywuje się pamięć o zesłańcach, a nieopisaną radość wywołują nawet najdrobniejsze przedmioty z Polski, choćby piłka w biało-czerwonych barwach. Prezydent Torunia Michał Zaleski odwołał się do hasła sybiraków „Pamięć zmarłym, żyjącym pojednanie”, najpełniej oddającego chrześcijańskie i patriotyczne przesłanie. Podkreślił, jak ważne jest przekazywanie młodzieży wiedzy o zesłaniach, by pamięć o nich nigdy nie zginęła. Prezydent przekazał Związkowi Sybiraków nowoczesny cyfrowy aparat, który z pewnością ułatwi dokumentowanie działań sybiraków. Prezes Jan Myrcha w swoim wystąpieniu zaapelował o więcej uwagi dla sybiraków: „W Toruniu powinien stanąć pomnik upamiętniający zesłanie, a w Muzeum Etnograficznym mogłaby pojawić się ziemianka na wzór tych, w których Polacy mieszkali na Syberii. Chciałbym, aby dla młodych ludzi dziadek sybirak był powodem do dumy”. Prezes z wdzięcznością odniósł się także do ogromnego zaangażowania uczniów VI Liceum i Gimnazjum nr 6 im. Zesłańców Sybiru we wszelkie działania i uroczystości związane z sybirakami.

Spotkanie w Urzędzie Marszałkowskim poświęcone upamiętnieniu rocznicy deportacji Polaków stało się też okazją do wręczenia medali i odznaczeń tym, którzy zasłużyli się dla Związku Sybiraków. „Chcieliśmy wyróżnić tych, którzy są szczególnie zasłużeni, finansują nasze wyjazdy na uroczystości, np. na ostatni Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru w Białymstoku. Dzięki wsparciu wzięli w nim udział sybiracy i młodzież, m.in. z VI Liceum Ogólnokształcącego i Gimnazjum nr 6 im. Zesłańców Sybiru w Toruniu. Nagrodziliśmy też tych, którzy dbają o nasze pomniki” – uzasadniał Jan Myrcha.

Na wniosek Zarządu Oddziału Związku Sybiraków Komitet Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa nadał Odznaki Honorowe Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej: Marcie Jatczak, Jolancie Kwiatkowskiej (nauczycielce VI LO i Gimnazjum nr 6 im. Zesłańców Sybiru), Renacie Matuszak i Bartoszowi Siedleckiemu. Odznaczenia wręczyła wojewoda Ewa Mes.

Złote Odznaki Honorowe za Zasługi dla Związku Sybiraków otrzymali: Zofia Kalisz, marszałek Piotr Całbecki, płk Aureliusz Chyleński, ks. prałat Józef Nowakowski (kapelan Sybiraków).

Srebrnymi Odznakami Honorowymi za Zasługi dla Związku Sybiraków zostali wyróżnieni: Jan Myrcha, Tadeusz Biernat, Józef Daniel, Bogdan Grodowski, Weronika Janowicz, Eugenia Karczewska, Henryk Szczepaniak, Henryk Wiśniewski, Zbigniew Matuszewicz (dyrektor VI LO i Gimnazjum nr 6 im. Zesłańców Sybiru).

Odznakami Honorowymi Sybiraka uhonorowano: Zbigniewa Derkowskiego, Annę Jankowską, Andrzeja Pietrowskiego oraz VI Liceum Ogólnokształcące i Gimnazjum nr 6 im. Zesłańców Sybiru.

Podczas części artystycznej aktor teatralny i filmowy, Mistrz Mowy Polskiej z 2012 r. Dariusz Bereski czytał wiersze Bogusławy Urgacz z domu Tendej. Oto fragment jednego z zaprezentowanych utworów:

Pamięć męki Sybiraków

mocną klamrą spięta,

aby każdy o niej wiedział

i o niej pamiętał.

Na zakończenie uroczystości młodzież z VI LO im. Zesłańców Sybiru zaprezentowała program słowno-muzyczny pt. „Wspomnienia Sybiraków”. Uczniowie od 2010 r., od kiedy VI Liceum Ogólnokształcące i Gimnazjum nr 6 przyjęły imię Zesłańców Sybiru, uczestniczą we wszystkich spotkaniach i uroczystościach sybirackich. Muzycznym motywem przewodnim montażu był hymn Sybiraków, uczniowie recytowali wiersze Mariana Jonkajtysa. Prezentowane przez młodzież wspomnienia Sybiraków pochodziły ze zbiorów, które znajdują się w szkolnej Izbie Pamięci.

O godz. 12 uczestnicy uroczystości udali się na mszę do Kościoła Garnizonowego. Mszy przewodniczył ks. kapelan płk Marek Karczewski, dziekan Wojsk Lądowych. W jej trakcie pierwszy raz publicznie wykonano piękną pieśń Sybiraka.

Następnego dnia o godz. 11 przedstawiciele Związku Sybiraków oraz dyrektor VI Liceum Ogólnokształcącego i Gimnazjum nr 6 im. Zesłańców Sybiru wraz z młodzieżą złożyli wiązanki kwiatów i zapalili znicze pod tablicą pamiątkową znajdującą się na terenie kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu.

Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków uhonorowana została Zofia Kalisz

Zofia Kalisz, w asyście dyrektora szkoły Zbigniewa Matuszewicza, uhonorowała sztandar VI Liceum Ogólnokształcącego im. Zesłańców Sybiru i Gimnazjum nr 6 im. Zesłańców Sybiru Odznaką Honorową Sybiraka

Przedstawiciele Związku Sybiraków, Urzędu Marszałkowskiego oraz dyrektor szkoły złożyli wiązanki pod tablicą pamiątkową na terenie kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu

Oprac.: Izabela Świtała, nauczyciel języka polskiego VI LO i Gim. nr 6 im. Zesłańców Sybiru w Toruniu