Obchody 150. rocznicy wybuchu powstania styczniowego w Krośnie

W bieżącym roku obchody 150. rocznicy wybuchu powstania styczniowego odbywały się na terenie miasta pod patronatem Prezydenta Miasta Krosna Piotra Przytockiego.

Obchody składały się z 2 części. W dniu 22 stycznia o godz. 15 na Starym Cmentarzu przy ul. Krakowskiej zostały złożone kwiaty i zapalone znicze pod obeliskiem w kształcie kamiennego kopca, zwieńczonym krzyżem z cierniową koroną i orłem. Pomnik wzniesiono w 1903 r., w 40. rocznicę powstańczego zrywu. Następnie złożono kwiaty i zapalono znicze na grobach powstańców styczniowych.

Wśród kilkudziesięcioosobowej grupy mieszkańców Krosna i okolic była obecna delegacja Związku Sybiraków – Zarządu Oddziału i Koła w Krośnie – w osobach: Władysława Kuźmy – Prezesa Oddziału, Adama Kozłowskiego – sekretarza i skarbnika Oddziału oraz Bogdana Bolanowskiego – sympatyka Sybiraków.

Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej wydało reprint pocztówki z 1903 r. Pocztówki te były wręczane uczestnikom uroczystości.

Po złożeniu kwiatów Poseł RP Piotr Babinetz opowiedział zebranym o powstańcach spoczywających na cmentarzu i pokazał ich groby.

Podczas drugiej części obchodów, o godz. 18 została odprawiona w Bazylice Mniejszej uroczysta msza święta w intencji uczestników powstania związanych z Krosnem i regionem krośnieńskim. Przed mszą mgr Andrzej Kosiek, pracownik Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, w pięknym wprowadzeniu zapoznał zebranych ze znaczeniem najdłuższego powstania w polskiej historii. Podał stan liczbowy osób biorących udział w powstaniu z terenu Krosna i okolic – 34 osoby. Powiedział o sympatii, jaką cieszyło się powstanie za granicą, i o braku pomocy ze strony innych państw.

Mszę świętą koncelebrowaną odprawił proboszcz ks. prałat Karol Bryś. W podniosłej homilii przedstawił sylwetki księży biorących udział w powstaniu i ich rolę w budzeniu ducha patriotycznego. Wszyscy zginęli, często bezimiennie, albo zostali zesłani na Syberię.

Po zakończeniu mszy nastąpił akt odsłonięcia tablicy pamiątkowej ku czci 150. rocznicy powstania, umieszczonej w nawie głównej Bazyliki Mniejszej. Odsłonięcia tablicy dokonały prawnuczka i wnuczka powstańca. Ostatni z nich, Józef Ligęza – Starszy Cechu w Krośnie – zmarł w 1928 r. Po poświęceniu i modlitwie delegacje złożyły pod tablicą kwiaty. W imieniu Związku Sybiraków – Zarządu Oddziału i Zarządu Koła w Krośnie – wiązankę kwiatów złożyła Romana Zoła, zastępca Prezesa Oddziału i Prezes Koła w Krośnie.

W obchodach 150. rocznicy wybuchu powstania styczniowego uczestniczyli m.in. Poseł Piotr Babinetz, Prezydent Krosna Piotr Przytocki, Wicestarosta Krośnieński Andrzej Guzik, Przewodnicząca Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej Wanda Belcik oraz autor książki „Udział Podkarpacia w powstaniu styczniowym” Marian Terlecki.

Dla Oddziału ZS w Krośnie przedłużeniem obchodów rocznicy wybuchu powstania było uroczyste posiedzenie Zarządu Oddziału i Zarządu Koła odbyte 24 stycznia w sali bankietowej restauracji Hermina. W posiedzeniu uczestniczyli członkowie Komisji Rewizyjnej, Sądu Koleżeńskiego, działacze Koła w Krośnie oraz zaproszeni goście: Prezydent Krosna Piotr Przytocki, Starosta Krośnieński Jan Juszczak, Jadwiga Węgrzyn – członek Zarządu Okręgu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, zastępca Komendanta Miejskiego Policji Paweł Owiński, Kierownik Biura Promocji i Rozwoju Starostwa Grażyna Ostrowska, Ewa Bukowiecka – rzecznik prasowy Starostwa Powiatowego w Krośnie.

Uroczyste posiedzenie otworzył Władysław Kuźma, który po odegraniu Hymnu Sybiraków powitał zebranych, a następnie wygłosił zwięzły referat na temat celów powstania, przebiegu walk i głównych postaci, które wywarły wpływ na losy powstania. W zrywie wolnościowym w 1863 r. brali udział Polacy ze wszystkich zaborów, obudziło to świadomość potrzeby wspólnej walki o wolność ojczyzny, co w końcu doprowadziło do powstania państwa polskiego w następnym stuleciu. W 1918 r. niepodległej Polski doczekało ponad 4,5 tys. powstańców, w 1939 r. żyło ich już tylko 36. Ostatni weterani powstania styczniowego odeszli na wieczną wartę w latach 1940–1943. Nawiązując do osobistych wspomnień, Prezes Oddziału opowiedział o swoim spotkaniu z powstańcem w Ostrogu na Wołyniu w lipcu 1938 r. Powstaniec ten był ubrany w granatowy mundur z dystynkcjami podporucznika, miał wówczas co najmniej 92 lata. Na rozkaz marszałka Józefa Piłsudskiego weteranom powstania z 1863 r. przyznano prawo noszenia munduru, a w grudniu 1919 r. nadano im stopnie i prawa oficerskie oraz stałą pensję.

W dalszej części uroczystego posiedzenia z upoważnienia Zarządu Głównego Związku Sybiraków Prezes Władysław Kuźma w asyście Mieczysława Brekiera – członka Prezydium Zarządu Oddziału i członka Rady Wojewódzkiej Związku Sybiraków oraz Adama Kozłowskiego – sekretarza i skarbnika Oddziału wręczył srebrne Odznaki Honorowe za Zasługi dla Związku Sybiraków następującym osobom: Prezydentowi Miasta Krosna Piotrowi Przytockiemu, Staroście Krośnieńskiemu Janowi Juszczakowi, działaczce Związku Sybiraków Teresie Bugajskiej i Honorowemu Prezesowi Oddziału Kazimierzowi Buczkowi (w jego imieniu odznakę odebrał brat Stanisław Buczek).

Po dekoracji głos zabrał Piotr Przytocki, który podziękował za wyróżnienie, życzył Sybirakom długich lat życia oraz zadeklarował wszelką możliwą pomoc.

Jan Juszczak wyraził uznanie za naszą pracę na rzecz utrwalania pamięci historycznej. Podkreślił zbieżność losów powstańców z 1863 r. z losem członków Związku Sybiraków i Armii Krajowej. Życzył doczekania wypłat substytucyjnych, które uczyniłyby znośniejszą starość dla wielu z nas. Podziękował serdecznie za wyróżnienie.

Serdeczne pozdrowienia przekazali Sybirakom Tadeusz Porębski – zastępca Komendanta Miejskiego Policji w Krośnie i Jadwiga Węgrzyn – członek Zarządu Okręgu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

W drugiej części uroczystego posiedzenia – spotkaniu opłatkowym Romana Zoła, zastępca Prezesa Oddziału i Prezes Koła w Krośnie, wskazała analogię losów zesłańców syberyjskich po powstaniu styczniowym i po II wojnie światowej. W obu przypadkach nie udało się do tej pory ustalić dokładnie liczby zesłanych. Wspomniała o wzruszającym akcie odczytania listy powstańców przez uczniów szkół średnich w czasie uroczystej mszy świętej w Bazylice Mniejszej 22 stycznia, co daje nadzieję na łączność pokoleń tych, którzy odchodzą, i tych, którzy podejmują na nowo ich dzieło. Prezes Romana Zoła zainicjowała modlitwę za powstańców, a następnie uczestnicy spotkania złożyli sobie wzajemnie życzenia noworoczne i przełamali się opłatkiem. Cała uroczystość odbyła się w nastroju zadumy i wdzięcznej pamięci.

Uroczyste posiedzenie Zarządu Oddziału i Zarządu Koła w Krośnie z udziałem zaproszonych gości zakończyło się częścią towarzyską przy wspólnym obiedzie.

Pomnik ku czci poległych bohaterów powstania styczniowego, wzniesiony w 1903 r., w 40. rocznicę wybuchu powstania

Prezes Oddziału ZS Władysław Kuźma w imieniu Zarządu Głównego Związku Sybiraków dekoruje Prezydenta Krosna Piotra Przytockiego srebrną Odznaką Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków

Prezes Władysław Kuźma w asyście Mieczysława Brekiera i Adama Kozłowskiego dekoruje Starostę Krośnieńskiego Jana Juszczaka srebrną Odznaką Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków