Dzień Sybiraka w Przemyślu

W dniu 17 września 2015 r. w Przemyślu Sybiracy, kombatanci, władze miasta i powiatu, poczty sztandarowe, służby mundurowe, uczniowie, mieszkańcy Przemyśla i powiatu przemyskiego uczcili 76. rocznicę napaści Związku Sowieckiego na Polskę oraz Dzień Sybiraka.

Uroczystość rozpoczęła się o godz. 16.00 w archikatedrze przemyskiej mszą świętą koncelebrowaną w intencji ofiar sowieckiej agresji oraz zmarłych i żyjących Sybiraków, której przewodniczył kapelan Garnizonu Przemyśl ks. kpt. Grzegorz Bechta.

Podczas uroczystości osoby zasłużone dla Związku Sybiraków otrzymały odznaczenia przyznane przez Zarząd Główny Związku Sybiraków. Złotą Odznakę Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków odebrał Zespół Szkół w Krównikach, Srebrną Odznakę: Lidia Kiełczyńska, Władysława Litwa, Jan Buć, Teresa Bobko, Beata Cichocka. Odznakę Honorową Sybiraka wręczono Robertowi Gawlikowi i Łukaszowi Sztolfowi.

Po mszy świętej uczestnicy udali się na Cmentarz Wojskowy, gdzie przy Grobie Katyńskim odbyła się dalsza część uroczystości. Przemyska Orkiestra Dęta odegrała hymn państwowy. Poseł RP Marek Rząsa powiedział: „17 września to nie tylko walka zbrojna na dwa fronty (…). To wielki exodus tysięcy, setek tysięcy Polaków, już wtedy na rozkaz Stalina przewidzianych do eksterminacji Sybiraków, żołnierzy oraz funkcjonariuszy. Cześć i chwała tym, którzy polegli po 17 września i przed 17 września. Cześć i chwała tym, którzy przebyli katorgę na tej ziemi bezlitosnej. Tak liczny udział nas tutaj świadczy o pamięci. My o tej pamięci ciągle mówimy i żadne słowa jej nie zastąpią, ona jest najważniejsza. Pamiętajmy i co roku się tutaj spotykajmy”.

Senator RP Andrzej Matusiewicz w swoim wystąpieniu powiedział: „Zbieramy się tutaj od 1989 r., od kiedy można było się zbierać, od kiedy to wielkie kłamstwo i zakłamanie o zdradzie i o ludobójstwie mogło znaleźć się w podręcznikach polskiej historii. (…) Warto przypomnieć, że agresja sowiecka nigdy nie została negatywnie oceniona przez międzynarodowe organizacje, przez Ligę Narodów i po 1946 r. przez ONZ. Agresja sowiecka to jest zawsze tabu. (…) Dzisiaj jest Dzień Sybiraka ustanowiony przez Sejm RP po wielu latach oczekiwania. Dzisiaj, gdy to święto jest – mamy garstkę Sybiraków, bo to pokolenie odchodzi. Ale należy cieszyć się z tego, że w Przemyślu funkcjonują Sybiracy, że jest następne pokolenie, które tę tradycję ojców chce kultywować i pamięć o tym, co przeszli. Oddajmy również hołd tym, którzy zginęli na »nieludzkiej ziemi«, którzy zginęli z głodu w bydlęcych wagonach, którzy zginęli w czasie powrotu, a wielu z nich nie powróciło. Cześć i chwała poległym w II wojnie światowej”.

Prezydent miasta Przemyśla Robert Choma, zwracając się do zebranych, zacytował fragment utworu Jacka Kaczmarskiego „Jałta”:

Czerwony świt się z nocy budzi,
Z woli wyborców odszedł Churchill,
A tam transporty żywych ludzi,
A tam obozy długiej śmierci.

Powiedział: „Jałta doprowadziła do transportów, gehenny Sybiraków, Polaków, elity narodu, który przez wiele wieków na kresach był trzebiony, mordowany i prześladowany. Żyjącym Sybirakom trzeba oddawać cześć, pielęgnować przyjaźń z nimi, oddawać szacunek, bo jest was, drodzy Sybiracy, coraz mniej”. Podziękował Sybirakom za determinację w realizacji budowy pomnika. Poprzez włączenie się w to przedsięwzięcie samorząd miejski ma sposobność okazać swój szacunek dla zesłańców i uhonorować ich. Prezydent życzył, byśmy doczekali się mężów stanu, którzy będą zabiegać właściwie o Polskę i Polaków, o ojczyznę i polski interes narodowy.

Po odegraniu Hymnu Sybiraków głos zabrała Stanisława Żak, członek Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Przemyślu. Nawiązała do daty 17 września, zbyt rzadko przypominanej, a która powinna utrwalić się na zawsze w pamięci każdego Polaka. Na szczęście pamięć o tej historycznej ranie zadanej zdradziecko Polsce przetrwała i po kilkudziesięciu latach 17 września uchwalony został dniem polskich zesłańców – Dniem Sybiraka. „Przypomnienie tej daty i jej następstw dla Polski tu w Przemyślu ma szczególny charakter i ma też wyjątkowe znaczenie, bo to właśnie stąd, z naszego miasta wyruszały transporty na Syberię, na Daleki Wschód, na koło podbiegunowe i do Kazachstanu. (…) Przypominanie tych faktów to obowiązek, obowiązek nas, którzy przeżyli, wobec tych, którzy nie mieli tego szczęścia i nie doczekali powrotu do wolnej ojczyzny. To testament pozostawiony przez tych wszystkich w bezimiennych mogiłach rozsianych na terytorium Syberii i całej Rosji, pozostawiony przez ofiary żywy testament. Treścią tego testamentu jest zachowanie pamięci, pamięci o zesłańcach Sybiru i ofiarach Katynia. Ten testament my, żyjący, staramy się wypełnić”. Stanisława Żak podkreśliła, że wznoszony w Przemyślu pomnik Zesłańcom Sybiru i Ofiarom Katynia przerwie wieloletnią ciszę na temat zesłań. Pomysłodawcami budowy pomnika kierował obowiązek zachowania prawdy o wydarzeniach z najnowszej historii. „Sybiracy odchodzą, odchodzą od nas teraz w przyspieszonym tempie. Gdy ich zabraknie, niech w ich imieniu przemawia wzniesiony pomnik” – powiedziała.

Następnie został odczytany apel pamięci, a kompania honorowa wystawiona przez 3. Kompanię Zmechanizowaną oddała salwę honorową. Zebrani na uroczystości złożyli wieńce, kwiaty i zapalili znicze.

Uroczystość zakończyła się odegraniem Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego.