Krasnojarska Miejscowa Organizacja Narodowo-Kulturalna Autonomia „Dom Polski” została utworzona w 1997 roku jako organizacja społeczna – następca zjednoczenia polonijnego w Krasnojarsku z 1991 roku. Obecnie w kraju krasnojarskim mieszka około trzech tysięcy Polaków, a w samym Krasnojarsku ponad tysiąc osób. W XVIII, XIX i na początku XX wieku wśród zesłańców na Syberię było wielu Polaków, którzy zdecydowali się pozostać w naszym regionie. Tak więc obecnie do „Domu Polskiego” należą zarówno Polacy, jak i osoby polskiego pochodzenia. Najstarsza wzmianka o Polakach na Syberii została odnotowana w „Kronice A. I. Kytmanowa” i pochodzi z 1679 roku. Kroniki wskazują, że służbowy Polak Kazimierz Moria z 22 łucznikami został wysłany przez gubernatora Mangazej do zimowej chaty Khantai (obecnie jest to terytorium kraju krasnojarskiego), aby przywrócić porządek i zagospodarować wschodnie ziemie. Wielu zesłańców politycznych trafiło także na Syberię. Michaił Voinicz, który stał się pierwowzorem bohatera powieści „Gadfly”, został zesłany na Syberię i spędził trochę czasu w więzieniu w Krasnojarsku, podobnie jak Aldona Glazko, później poślubiła światowej sławy ogrodnika L.P. Semirenko. Za udział w powstaniu styczniowym w 1863 roku Konstantin Hromadski został zesłany do Krasnojarska. Założył Hromadską Zaimkę, gdzie obecnie eksploatowane jest złoże granitu. Pod koniec XIX wieku w Krasnojarsku mieszkał inżynier górnictwa, znany z działalności charytatywnej osoba publiczna, Henryk (Genrich Julianovich) Stempniewski. Innym znanym Polakiem był Aleksander Juliusz Skoczyński, światowej klasy specjalista od górnictwa. Zbadał światowe zagłębie węglowe i poświęcił górnictwu serię książek. Jednym z najsłynniejszych Polaków jest Władimir Aleksandrowicz Sokołowski, słynny inżynier-architekt, który w ciągu zaledwie osiemnastu lat przedrewolucyjnych zaprojektował ponad sto mostów na Trakcie Syberyjskim i ponad sto budynków na terenie prowincji Jenisej. W Krasnojarsku do najlepszych dzieł Sokołowskiego należą kościół rzymskokatolicki (obecnie sala organowa przy ul. Dekabristow), budynek Zgromadzenia Publicznego przy alei 69 Mira (obecnie Dom Oficerski), dwór N.I. Gadałow przy ul. Marksa 36 (obecnie Muzeum Sztuki V.I. Surikow). Narodowo-Kulturalna Autonomia „Dom Polski” może być słusznie dumna ze swoich rodaków. Głównymi celami „Domu Polskiego” są odrodzenie narodowych tradycji polskich, nauka języka i historii Polski. Głównymi obszarami działalności autonomii były: historyczno-archiwalne, kulturalne, masowe, wydawnicze, propagandowe i edukacyjne. „Dom Polski” od zawsze aktywnie współpracował z Międzynarodowym Centrum Kultury oraz Krasnojarskim Zespołem Muzeów Kulturalno-Historycznych. W 1997 r. wspólnymi siłami zorganizowano wystawę „10 z Krakowa”, na której przedstawiono mieszkańcom Krasnojarska prace dziesięciu znanych polskich artystów z jednego z najpiękniejszych miast Europy – Krakowa. Wystawę tę przywiózł do Krasnojarska II sekretarz Ambasady RP w Moskwie Piotr Tużański, co stało się początkiem silnych twórczych związków z Krakowem i innymi polskimi miastami. W październiku 1997 roku zorganizowano także wystawę „Artyści represjonowani” oraz pokaz malarstwa Piotra Biełowa na temat represji stalinowskich. Latem 1997 roku dziecięcy zespół choreograficzny „Maidaneczki” wziął udział w twórczym seminarium folkloru w polskim Rzeszowie i przywiózł stamtąd kilka nowych pieśni i tańców. Zespół otrzymał zaproszenie do udziału w światowym festiwalu folkloru polskiego latem przyszłego roku. Nie bez znaczenia jest fakt, że w Krasnojarsku w 1997 roku odbyły się egzaminy dla dzieci narodowości polskiej pragnących uzyskać wyższe wykształcenie w Polsce. Kilka osób studiuje obecnie na uczelniach w Polsce na koszt kraju przyjmującego. W kwietniu 1998 roku na bazie Regionalnego Pałacu Pionierów i Uczniów autonomia otworzyła Klub Polski, który następnie przeniósł się do Międzynarodowego Centrum Kultury. Języka polskiego zaczęto uczyć zarówno dorosłych, jak i dzieci, a także historii i tradycji Polski. Działalność autonomii zaczęła przyciągać uwagę mediów – publikacje zaczęły pojawiać się w gazetach, np. w 1998 r. gazeta ‘Wieczerny Krasnojarsk’ opublikowała wywiad z dziekanem wspólnot katolickich Krasnojarskiego Terytorium, Chakasji i Tuwy, ks. Antonim Badurą, który mówił o katolickim narodzeniu Chrystusa. W grudniu 1998 roku Dom Polski po raz pierwszy zorganizował w kościele rzymskokatolickim koncert muzyki sakralnej z okazji tego święta. Jednocześnie ogłoszono konkurs na najlepszy rysunek świąteczny wśród uczniów miejskich szkół ogólnokształcących i artystycznych. Po Bożym Narodzeniu wystawa ta była wystawiana w Międzynarodowym Centrum Kultury. W maju 1998 roku na Uniwersytecie Państwowym w Krasnojarsku odbyło się seminarium „Kultura słowiańska na przełomie wieków”, na które zaproszono filologów i historyków Syberii, Polski i Czechosłowacji. „Dom Polski” brał czynny udział w jego organizacji. A w czerwcu i listopadzie 1998 roku ukazały się dwa numery gazety „ZGODA” po rosyjsku i polsku. Znaczące miejsce w tych zagadnieniach zajmowały artykuły o tematyce historycznej. Szczególnie ważne jest to, że w listopadzie 1998 roku, w okresie autonomii, w Żeleznogorsku utworzono filię „Domu Polskiego”. Przy pomocy autonomii odbywają się tam zajęcia z języka polskiego i historii Polski. Członkowie polskiej autonomii Żeleznogorska przyjeżdżają do Krasnojarska na msze w kościele katolickim i na wydarzenia autonomii. We wrześniu 1999 roku w zespole kulturalno-historycznym odbyło się Międzynarodowe Biennale Muzeów-99, w którym czynnie uczestniczył autonomiczny „Dom Polski”. Polacy zorganizowali wystawę „Wisła-Jenisej: 400 lat”, która wzięła udział w tym prestiżowym konkursie. Wystawa ta była następnie eksponowana w holu Biblioteki Jagiellońskiej Uniwersytetu Krakowskiego. Również w tym roku ukazał się czwarty numer almanachu „Jenisej”, w całości poświęcony tematyce Polaków w regionie Jeniseju. Kluczowe miejsce w tym almanachu zajmował temat Kościoła rzymskokatolickiego. Należy podkreślić, że właśnie w tym okresie pojawiło się porozumienie z Wydziałem Historycznym Uniwersytetu Pedagogicznego, aby przyciągnąć studentów na tematykę polską z dalszą wymianą studentów między uczelniami krasnojarskimi i wrocławskimi. W 1999 roku słynny krasnojarski pisarz Aleksander Buszkow pracował nad tłumaczeniem wspomnień Waltera Chiszka, katolickiego księdza, który spędził ponad 20 lat w lochach Norillag. Zawarto porozumienie z wydawnictwem książkowym na wydanie tych wspomnień wraz z przedrukiem książki Bolesława Szostakowicza „Historia Polaków na Syberii w XVII-XIX wieku”. W listopadzie 1999 r. wraz ze Stowarzyszeniem Architektów autonomii zorganizował wieczór jubileuszowy dla architekta polskiego pochodzenia V.A. Sokołowski. Członek autonomii B.A. Zubkowski stworzył serię ekslibrisów poświęconych architekturze Sokołowskiego, które zostały opublikowane jako niezapomniane pamiątki. Rok 2000 był bardzo burzliwy dla autonomii. Badania historyczne stały się jednym z wiodących obszarów działalności autonomii. Studiując dokumenty archiwum regionalnego w Krasnojarsku, członkowie autonomii odtwarzają historię pobytu Polaków w obwodzie krasnojarskim. W 2000 roku autonomia zorganizowała klub historyczno-genealogiczny „Rodzina”. Od tego czasu zbierano materiały do sporządzenia spisu zmarłych mieszkańców Krasnojarska polskiego pochodzenia, pochowanych na cmentarzach miejskich. Praca ta nie tylko dostarczy wielu informacji historykom, ale może pomóc rozwiązać problem moralny obecnego pokolenia – pokuty wobec przodków za zniszczone groby. Dorośli wraz z dziećmi opiekują się grobami Polaków. Większość opiekujących się grobami to parafianie krasnojarskiego kościoła rzymskokatolickiego Przemienienia Pańskiego, gdzie raz w miesiącu odprawiane są msze za Polaków w języku polskim. Wielu udziela wszelkiej możliwej pomocy przy budowie nowego kościoła we wsi Słoneczny. W 2000 roku podczas obchodów Wielkanocy kopie dokumentów archiwalnych dotyczących historii cerkwi w Krasnojarsku zostały przekazane ks. Antoniemu Badurze. We wrześniu 2000 roku rozpoczęła działalność szkoła, w której nauczano języka polskiego, polskiego folkloru, polskiej historii i sztuki teatralnej. W letniej szkole języka polskiego w Petersburgu przeszkolono dwóch nauczycieli i zorganizowano wyjazd dla dzieci na obóz językowy języka polskiego. W tym roku NCA aktywnie współpracował z mediami – w telewizji pokazywali reportaż z obchodów świąt Bożego Narodzenia w autonomii, a w regionalnym radiu słychać było gratulacje Polaków z okazji Świąt Bożego Narodzenia. Ponadto w Internecie została otwarta strona główna NKA „Dom Polski”, a przed Bożym Narodzeniem ukazał się pierwszy numer gazety Przyjaźń. Wszystkim autonomicznym świętom (Tłusty Czwartek, Walentynki, Święto Niepodległości Polski, Wielkanoc itp.) towarzyszyły występy dziecięcego zespołu tanecznego Stokrotki, dziecięcego studia teatralnego oraz występy utalentowanych samodzielnych dzieci grających na różnych instrumentach muzycznych. Najważniejszym wydarzeniem 2001 roku było 10-lecie NSA „Dom Polski”, które odbyło się w dniach 25-28 maja. W ramach jubileuszu i Dni Kultury Polskiej autonomia zorganizowała międzynarodowe seminarium „Polacy na Syberii” oraz spotkania z działaczami ruchu polonowego. Na seminarium poruszono szereg aktualnych zagadnień, m.in. rozwój edukacji narodowej, restaurację polskich genealogii, ochronę zabytków i miejsc pamięci syberyjsko-polskiej historii, polskie tradycje katolickie. Podczas Dni Kultury Polskiej członkowie autonomii organizowali różne wystawy i koncerty, uroczystą mszę w kościele rzymskokatolickim, zwiedzanie miasta i miejsc związanych z Polakami, wycieczkę do rezerwatu państwowego Stołby. 24 maja 2002 r. regionalna autonomia narodowo-kulturalna „Dom Polski” na bazie szkoły nr 6 w Krasnojarsku otworzyła Ośrodek Kultury Polskiej (ul. Siemapornaja 227a). 21 października 2002 roku powstał salon muzyczno-poetycki „Z Polską w Sercu”. Kilka razy w roku dla zainteresowanych poezją i muzyką Polski odbywają się salony muzyczno-poetyckie na wysokim, profesjonalnym poziomie. W listopadzie 2003 roku w szkole nr 6 odbył się pierwszy regionalny polski festiwal folkloru syberyjskiego, który zgromadził kolektywy polonijnych organizacji społecznych z Tomska, Tiumenia, Irkucka, Żeleznogorska i Abakanu. Stroje ludowe, pieśni i tańce, pokazy polskich obyczajów, wystawy i potrawy kuchni narodowej zachwyciły gości festiwalu. Festiwal pokazał, jak pielęgnuje się kulturę ojczyzny przodków, choć wielu Polaków na Syberii ma swoje silne korzenie. Również w kwietniu 2003 roku 10-lecie istnienia obchodził znany z szerokiego repertuaru i licznych koncertów charytatywnych kolektyw choreograficzny „Lata Szkoły” Narodowego Klubu Sportowego „Dom Polski”. W 2003 roku ukazał się pierwszy tom zbioru Polacy nad Jenisejem, poświęcony 140. rocznicy powstania styczniowego w Polsce. Ten zbiór materiałów na temat historii Polaków w Krasnojarsku i byłej prowincji Jenisej został opublikowany przez Krasnojarską regionalną autonomię narodowo-kulturalną „Dom Polski” przy wsparciu Departamentu Spraw Religijnych i Etnicznych Administracji Terytorium Krasnojarskiego i Funduszu ”Pomoc Polakom na Wschodzie” w Warszawie. Zbiór zawiera opracowania z dziejów dobrowolnych przesiedleń Polaków do prowincji Jenisej, dokumenty archiwalne dotyczące dziejów parafii rzymskokatolickiej w Krasnojarsku, opisane są ciekawostki z dziejów Polonii, drukowane są fotografie oraz opis, powstaje polska nekropolia na cmentarzu Trójcy w Krasnojarsku. W 2004 roku w krasnojarskim zespole muzealno-historycznym odbyła się wystawa „Stroje ziemi syberyjskiej”, w której uczestniczył również „Dom Polski”. Mieszkańcy Krasnojarska obejrzeli prawie pięćdziesiąt kostiumów i serię prac fotografa V. Dmitrienko poświęconych tradycyjnej odzieży ludów żyjących w naszym regionie. Polacy pokazali swoje stroje narodowe, które są w równym stopniu symbolem narodu, co język, wiara i obyczaje. Rok 2004 upamiętniono także zorganizowaniem międzyregionalnego seminarium „Perspektywy w badaniu i popularyzacji historii Polaków na Syberii”, w którego organizacji oprócz „Domu Polskiego” muzeum kulturalno-historyczne wzięła udział polska społeczność narodowo-kulturalna „Polonia” w Chakasji. Na seminarium powstawały raporty na różne tematy – „Represjonowane duchowieństwo polskie na Ziemi Krasnojarskiej”, „Badanie tematu polskiego w muzeach i archiwach na południu Ziemi Krasnojarskiej”, „O perspektywach rozwoju organizacji pozarządowej „Dom Polski” itp. Seminarium odbyło się w ramach Dni Kultury Polskiej, znalazły się również wystawy „Powstanie Warszawskie 44”, „Kurs zachęcający” o życiu i twórczości polskiego pisarza Henryka Sienkiewicza oraz pokazy polskich filmów fabularnych. Wystawę „Pokrzepiając serca”, dedykowaną Henrykowi Sienkiewiczowi, przygotowało Muzeum Okręgowe w Toruniu, Muzeum Literackie Adama Mickiewicza w Warszawie w 2002 roku i cieszyła się dużym powodzeniem wśród mieszkańców Krasnojarska. W historii literatury polskiej Sienkiewicz jest najwybitniejszym autorem powieści historycznych – powieść „Quo vadis”, przetłumaczona na 40 języków, przyniosła mu światową sławę. Za swoją twórczość literacką Sienkiewicz otrzymał Nagrodę Nobla w 1905 roku. Na wystawie „Powstanie Warszawskie 44”, poświęconej 60. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, zaprezentowano autorską fotografię dokumentalną Chrisa Browna, uczestnika wydarzeń powstańczych, eksponaty historyczne przekazane przez muzea szkolne w Krasnojarsku oraz prywatnych kolekcjonerów. Podczas tygodnia polskiego filmu „Ludzkie losy w zderzeniu z rzeczywistością” ludność krasnojarska mieła okazję zapoznać się ze współczesnym polskim kinem i cieszyć się oglądaniem takich filmów jak „Eddie”, „Urodziny Warszawy”, „Szansa”, „Faustyna” i „Pornografia”. W 2005 roku Dom Polski zorganizował imprezę poświęconą 60. rocznicy Zwycięstwa. Polacy zorganizowali wycieczkę do pamiętnych miejsc, koncert i uhonorowanie weteranów Wielkiej Wojny Ojczyźnianej i bohaterskich chałupników. Jedną z najważniejszych polskich wystaw w tym roku była wystawa „Jestem Gombrowicz”, poświęcona twórczości polskiego pisarza Witolda Gombrowicza. Organizatorzy podjęli próbę zinterpretowania takich dzieł pisarza jak „Kosmos”, „Ferdidurke”, „Dziennik” i „Trans-Atlantyk” poprzez osobowość pisarza, jego biografię i autobiografię, archiwum zdjęć i rzeczy osobiste. Ponadto na Wydziale Filologicznym KSU odbyło się seminarium „Syberyjska przygoda Gombro”, bo tułaczka, przygody, ruch są charakterystyczną cechą życia i twórczości pisarza. Jednak głównym wydarzeniem 2005 roku są niewątpliwie Dni Kultury Polskiej, które stały się dobrą tradycją. W 2005 r. zostały one poświęcone 15. rocznicy powstania krasnojarskiej regionalnej autonomii narodowo-kulturalnej „Dom Polski” i obchodzone ze szczególną szerokością geograficzną. Gościem honorowym uroczystości był konsul generalny RP w Irkucku pan Edward Denkewicz. W tym jubileuszowym roku organizatorzy Dni Kultury Polskiej przygotowali duży program świąteczny, który przybliżył zwiedzającym najróżniejsze oblicza polskiej kultury. 29 października w Krasnojarskim Centrum Muzealnym otwarto jednocześnie dwie wystawy poświęcone historii polskiej autonomii w Krasnojarsku oraz twórczości słynnego Polaka, prowincjonalnego architekta V.A. Sokołowski. Dla miłośników muzyki klasycznej zorganizowano wieczór chopinowski, który odbył się w sali koncertowej Akademii Muzycznej i Teatralnej. Dzieła wielkiego polskiego kompozytora wykonywali czołowi pianiści krasnojarska. W kościele rzymskokatolickim odbyła się uroczysta msza. Mieszkańcy Krasnojarska znów mogli cieszyć się polskim kinem – w ramach Dni Kultury Polskiej pokazywano filmy fabularne i dokumentalne, odbywały się spotkania z polskimi reżyserami. Ponadto odbyła się wystawa polskich plakatów filmowych oraz pokaz szkiców studenckich z łódzkiej Szkoły Operatorskiej, a także okrągły stół „Wokół problemów współczesnej polskiej i rosyjskiej kinematografii”. Jednym z głównych wydarzeń Dni Kultury Polskiej w Krasnojarsku był Regionalny Festiwal Folkloru Polskiego, który otworzył się w sali koncertowej Centrum Kultury Zakładu Krastswetmet i zgromadził najlepsze zespoły folklorystyczne i taneczne Syberii. W kwietniu 2006 roku odbyła się prezentacja drugiego tomu książki „Polacy nad Jenisejem”, wydanej w tym roku przez NKA „Dom Polski”. Tom zawiera ciekawe badania archiwalne, wspomnienia imigrantów i zesłańców politycznych, artykuły polskich badaczy. W ramach prezentacji otwarto wystawę poświęconą twórczości prowincjonalnego architekta Władimira Sokołowskiego. Na wystawie znalazły się prace polskich fotografów z początku XX wieku, a także fotografie współczesne. Przedmioty gospodarstwa domowego polskich osadników wprowadziły mieszkańców Krasnojarska w atmosferę tamtych czasów. Program muzyczny zaprezentowali czołowi muzycy miasta Krasnojarsk, którzy wykonywali utwory Chopina. Teatr Dziecięcy wystawił po polsku dzieło Kornieja Czukowskiego „The Fly-Tsokotuha”, tradycyjnie wystapił zespół folklorystyczny „Stokrotki”. Gościem honorowym uroczystości polskiej autonomii był Konsul Generalny RP w Irkucku Pan Andrzej Janicki-Rola. Tak więc dziś Dom Polski ma wiele sukcesów i osiągnięć: jest klasa do nauki języka polskiego, organizowany jest zespół folkloru polskiej pieśni i tańca „Stokrotki”, ukazuje się kwartalnik dwujęzyczny „Przyjaźń”, zbiór „Polacy nad Jenisejem”, członkowie Klubu Historyczno-genealogicznego „Rodzina” zajmują się zestawianiem drzew genealogicznych i badaniem materiałów historycznych. Miłośnicy muzyki i polskiej poezji mają okazję regularnie odwiedzać salony muzyczno-poetyckie „Z Polską w Sercu”. Dzieci zdobywają dobre praktyki językowe ucząc się w studiu teatralnym, gdzie uczą się sztuk teatralnych w języku polskim. „Dom Polski” ma bliskie kontakty ze swoją historyczną ojczyzną. Co roku grupa dzieci członków autonomii wyjeżdża do Polski na letnie praktyki językowe i rekreację, a nauczyciele języka polskiego regularnie podnoszą swoje kwalifikacje na letnich kursach miesięcznych. NCA stale prowadzi różne wydarzenia kulturalne i edukacyjne. Morze uśmiechów, miłe słowa, dobry nastrój i ogniste wykonanie tańców narodowych sprawiają, że polskie święta są niezapomniane. Szczególnie przyjemnie jest, gdy na coroczne Dni Kultury Polskiej przyjeżdżają goście z Polski. W polskiej autonomii funkcjonuje niewielka biblioteka, dzięki której można czytać polskich autorów w oryginale oraz filmoteka ze znaczną ilością kaset wideo w języku polskim. Członkowie autonomii kontynuują pracę badawczą w różnych archiwach i bibliotekach, podróżują do miejsc zwartego i niezwartego zamieszkania Polaków (wieś Konok partyzanski, wieś Wileńka i wieś Krasnyj Klucz Bałachtinskij, wieś Łakino Bolszemurtinski), gromadząc materiały dla publikacji. Przed „Domem Polskim” jeszcze dużo pracy i dużo zabawy i ciekawych wakacji. 6 kwietnia 2019 r. „Dom Polski” wspólnie ze Regionalnym Stowarzyszeniem na Rzecz Utrwalenia Pamięci Gubernatora Jenisejskiego I.I. Krafta zorganizowały wieczór muzyczno-poetycki „Nieznany gubernator Kraft”. Jan (Iwan) Kraft (1861–1914) pochodził z rodziny zesłańca z guberni Witebskiej. W latach 1906–1913 był gubernatorem guberni Jakuckiej, zaś w latach 1913–1914 gubernatorem guberni Jenisejskiej. Miał poważne zasługi jako etnograf. Uroczystą imprezę, na której byli obecni nie tylko mieszkańcy stolicy Kraju Krasnojarskiego, lecz również goście z rejonu Bałachtińskiego, Sosnoborska i Diwnogorska, zainicjował prezes NKA „Dom Polski” Daniel Gorbaczow. Gości przywitał członek zarządu Krasnojarskiej Organizacji Stowarzyszenie Lekarzy Prawosławnych imienia Arcybiskupa Łukasza Jurij Tiażelnikow i prezes Regionalnego Stowarzyszenia na Rzecz Utrwalenia Pamięci Gubernatora Jenisejskiego I. I. Krafta Wiaczesław Bogdankiewicz. Uwadze gości zaproponowano do obejrzenia wystawę fotograficzną, urządzoną przez NKA „Dom Polski”, która pozwoliła poznać niektóre wydarzenia z życia tej nietuzinkowej osoby. Podczas koncertu brzmiały piosenki w języku polskim, piosenki autorskie i wiersze ułożone przez autorów współczesnych na cześć gubernatora Jana Krafta. Od 2019 roku „Dom Polski” jest członkiem parasolowej organizacji wszechrosyjskiej Związek Organizacji Polskich „Jedność”. Zwracam Pańską uwagę na nasze media/strony. Zachęcam do obejrzenia ich. Członkowie naszej autonomii ciężko pracują i chcemy, aby ta skromna praca nie pozostała niezauważona. https://www.facebook.com/groups/2903005663116315 https://vk.com/public171430395 https://www.instagram.com/dompolski_krsk/ Daniel Gorbaczow Prezes zarządu NKA „Dom Polski” w Krasnojarsku Przeczytano 429 Nawigacja wpisu Honorowe medale dla Sybiraków z Brodnicy X Ogólnopolski Jubileuszowy Zjazdu Dyrektorów Szkół i Placówek oraz Prezesów Stowarzyszeń noszących imiona upamiętniające Zesłańców Sybiru.
