Wyjaśnienie w sprawie zniesienia ograniczeń w przyznawaniu świadczenia pieniężnego przysługującego osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR

Świadczenie pieniężne przysługuje osobom zesłanym lub deportowanym przez władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich na mocy ustawy z dnia 14 sierpnia 2020 r. (Dz.U. 2020 r. poz 1428 ze zm.). Nowelizacja z 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 794) zniosła ograniczenie czasowe w przyznawaniu uprawnień osoby represjonowanej, które wcześniej było do 1956 r.  Aby otrzymać ww. świadczenie pieniężne należy posiadać decyzję Szefa Urzędu wydaną na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 517 ze zm.) „o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego”, w której wyszczególniony jest okres doznanych represji. W swoim liście zwraca Pan szczególną uwagę na zapis dotyczący osób zesłanych lub deportowanych do ZSRR. Proszę zwrócić jednakże uwagę na wykładnię językową ww. zapisu – okres przebywania na „przymusowych  zesłaniach i deportacji w ZSRR”.  Zatem w decyzji Szefa Urzędu potwierdzającej fakt  przymusowej deportacji do ZSRR zostanie uznany jedynie ten okres pobytu, w którym pobyt ten był spowodowany czynnikami zewnętrznymi o charakterze przymusu.

Przenosząc ww. rozważania na grunt podanych przez Pana przykładów – niezależnie od tego, czy dana osoba sama była deportowana, czy też urodziła się w ZSRR w związku z deportacją rodziców w decyzji wydanej na podstawie ustawy z 1991 r. zaliczony zostanie tylko ten okres, który miał charakter przymusowy. O ile w latach 50-tych XX wieku zdarzały się przypadki, że ktoś był represjonowany i nie mógł wrócić do Polski o tyle trudno sobie wyobrazić aby przymus pobytu w ZSRR trwał w latach 90-tych XX wieku czy tym bardziej w roku 2011 r. A zatem złożenie wniosku o rozszerzenie uprawnień osoby represjonowanej nie oznacza automatyczne rozszerzenie do chwili powrotu do Polski, konieczne będzie wykazanie, że zesłanie te było przymusowe i dana osoba nie miała możliwości wcześniejszego powrotu.

Anna Płaza

Starszy Specjalista
Wydział Informacji
Departament Współpracy ze Stowarzyszeniami i Ewidencji
Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych