śp. Edward Duchnowski (1930–2010)

Sekretarz Generalny Zarządu Głównego Związku Sybiraków

Urodził się w 1930 roku w Podbielu, zginął w dniu 10 kwietnia 2010 roku w katastrofie pod Smoleńskiem.

W czerwcu 1941 roku został wywieziony do Ałtajskiego Kraju, do Polski powrócił w 1946 roku.

Wieloletni wielce zasłużony działacz Związku, odznaczony wieloma odznaczeniami państwowymi, resortowymi, m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zaangażowany w problemy sybirackie, społecznik, człowiek o wysokim morale, bezkonfliktowy, serdeczny i ciepły wobec innych, służący radą, wsparciem i pomocą.

Związek Sybiraków poniósł niepowetowaną stratę. Będzie Go nam bardzo brakowało.

Cała społeczność sybiracka łączy się w bólu z Rodziną.

Wspomnienie o Edwardzie Duchnowskim

Edward Duchnowski urodził się w 1930 roku. Żył w niepodległej Polsce jedynie 9 lat. Wybuch II wojny światowej, wkroczenie sowietów do Polski dla dorastającego chłopca były początkiem tragicznych doznań. W czerwcu 1941 roku w wieku zaledwie 10 lat został wywieziony na Sybir. Trudne warunki klimatyczne, ciężka praca, brak jedzenia, choroby i brak pomocy medycznej – oto co spotkało tego młodego Edwarda. Te ciężkie przeżycia niewątpliwie wryły się w jego charakter i pamięć, o czym opowiadał na licznych wystąpieniach, będąc już Sekretarzem Generalnym Związku Sybiraków: „Główną troskę syberyjskiej codzienności zesłańca stanowiło nieustanne zabieganie o kawałek chleba, ciężka, często ponad siły przymusowa praca. Głód, pojęty najdosłowniej, fizycznie doświadczany każdego dnia, prowadzący do skrajnego wyczerpania, a nawet śmierci i głód jako widmo ciążące niemal dotykalną perspektywą nad większością zesłańców – to utrwalony w pamięci polskich zesłańców atrybut syberyjskiej niewoli”.

Edward Duchnowski funkcję Sekretarza Generalnego objął 3 listopada 1993 roku. Wspaniale współdziałał z wieloletnim Prezesem Związku Sybiraków, byłym senatorem Ryszardem Reiffem. Stanowili bardzo efektywny zespół w działaniu na rzecz społeczności sybirackiej. Kolejne Zjazdy Związku Sybiraków obu Panów darzyły pełnym zaufaniem aż do ich dni ostatnich. Jako członek naczelny władzy Związku Sybiraków Edward Duchnowski inicjował liczne działania dla ukazania pełnej prawdy o Polskiej Golgocie Wschodu – gdzie tragedia „Mordu Katyńskiego” dotyczyła polskich oficerów, policjantów, funkcjonariuszy więziennictwa, ochrony pogranicza, duchownych, pracowników nauki i edukacji oraz urzędników państwowych w liczbie kilkanaście razy mniejszej niż obywateli polskich karnie zesłanych w głąb Związku Sowieckiego w ramach czterech masowych wywózek. Dziś wiemy, że co trzeci z zsyłki nie wrócił. Wielokrotnie ukazywał, że mimo rozlicznych trudów zesłańcy dla walki o wolną Polskę dali żołnierzy dla dwóch armii. Wiedział, że pełne ukazanie prawdy o zesłaniach Polaków wymaga jeszcze usilnych działań i uznał swą obecność w delegacji udającej się na obchody 70. rocznicy „Mordu Katyńskiego” jako niezbędną.

Jego śmierć to trwanie na posterunku w służbie społeczności byłych polskich zesłańców, którym udało się dożyć sędziwego wieku. Wiadomość o Jego tragicznej śmierci pogrąża w smutku kilkadziesiąt tysięcy Sybiraków i ich rodzin. W pamięci naszej pozostanie jako wspaniały człowiek, wielki wypróbowany patriota. Cześć Jego Pamięci.