Dzień Sybiraka we Wrocławiu

Czy umrzeć nam przyjdzie wśród boju
Czy w tajgach Sybiru nam zgnić
Z trudu naszego i znoju
Polska powstała by żyć!

Podobnie jak 1 września 2019 r. o godz. 4.45 uczciliśmy rocznicę napaści Niemiec na naszą ojczyznę, 17 września 2019 r. obchodziliśmy 80. rocznicę napaści ZSRR na Polskę. Te dwie daty, zgodnie z układem Ribbentrop–Mołotow, wskazują, jaki był główny cel rozpoczęcia wojny – kolejny rozbiór Polski. W tym dniu przypadał Dzień Sybiraka.

Obchody rocznicowe rozpoczęliśmy w tym roku w dniu 15 września 2019 r. Koło Związku Sybiraków Fabryczna przy współudziale Zarządu Oddziału ZS we Wrocławiu zaprosiło Sybiraków na spotkanie religijno-patriotyczne do kościoła pw. NMP Różańcowej w dzielnicy Wrocław-Fabryczna, w którym 10 lutego 2019 r. wmurowaliśmy urnę z ziemią pobraną z miejsc na Syberii, gdzie byli pochowani Sybiracy zmarli na zesłaniu i deportacji. Spotkanie rozpoczęliśmy mszą świętą w intencji Sybiraków, którzy w latach 1939–1956 ponieśli śmierć z rąk nieludzkich ludzi ZSRR, a także w intencji nas żyjących.

Mszę świętą celebrował w towarzystwie innych księży proboszcz parafii – ks. Andrzej Pańczak. Piękne kazanie wygłosił ks. Jerzy Rasiak, nawiązał do życia Sybiraków – świadków tragizmu życia na zesłaniu, deportacji i w łagrach sowieckich. Miłym akcentem na zakończenie mszy świętej było odśpiewanie Hymnu Sybiraków.

Po nabożeństwie, w procesji udaliśmy się z kościoła – Drogą Historii – pod ołtarz Matki Bożej Królowej Polski, gdzie złożyliśmy wieńce, postawiliśmy znicz i palące się lampki – jako symbol „rozpraszania ciemności”. Z ks. Andrzejem odmówiliśmy krótką modlitwę za Sybiraków, którzy odeszli.

W imieniu Zarządu Oddziału ZS we Wrocławiu uczestników spotkania powitał wiceprezes Ryszard Janosz.

Ewa Kobel krótko przedstawiła informację na temat: „Złotnickie spotkanie z historią” – pełny tekst można będzie przeczytać na stronie internetowej Koła ZS Fabryczna na stronie Oddziału Związku Sybiraków we Wrocławiu.

Podczas uroczystości wręczone zostały medale 30-lecia reaktywowania Związku Sybiraków na Dolnym Śląsku. Medale za swoją działalność na rzecz Związku Sybiraków otrzymali: Stanisława Szarycz, Przemysław Kobel i Ewa Kobel.

W ciągu następnych dwóch dni Sybiracy, mieszkańcy Wrocławia, zwłaszcza młodzież i dzieci, wraz ze sztandarami i asystą honorową brali udział w uroczystościach na zaproszenie: wojewody dolnośląskiego Pawła Hreniaka, marszałka województwa dolnośląskiego Cezarego Przybylskiego, prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka, dowódcy Garnizonu Wrocław płk. Dariusza Krzywdzińskiego i prezesa Zarządu Oddziału ZS we Wrocławiu Eugeniusza Kuszki.

W dniu 16 września w Klubie 4. Regionalnej Bazy Logistycznej odbyła się uroczystość „Pamięć o Sybirakach”, miała ona podniosły, patriotyczny przebieg. Po wprowadzeniu sztandarów Oddziału Związku Sybiraków i szkół, odegrano hymn Polski. Następnie prezes Eugeniusz Kuszka przywitał uczestników uroczystości i poprosił ks. Wojciecha Tokarza o modlitwę w intencji Sybiraków, którzy zostali na zawsze w syberyjskiej ziemi, jak i nas żyjących.

Następnie wysłuchaliśmy wystąpień na tematy historyczne oraz o historii zesłań i deportacji w różnych aspektach, zaprezentowanych przez dolnośląskiego kuratora oświaty, przedstawicieli organizatorów spotkania, Związku Sybiraków III RP, a także wrocławskiego Oddziału IPN. Słowa piękne i bolesne, ale dające dużą nadzieję na poprawę pamięci i życia Sybiraków, a także przekazanie ważnych wydarzeń z naszej historii kolejnym pokoleniom – padły z ust wygłaszających swoje motto.

Miłym akcentem po przemówieniach było wręczenie odznaczeń dla Sybiraków, którzy mimo uciekających lat, dalej aktywnie uczestniczą w życiu naszego Związku. Wielu spośród nas pisze i wydaje swoje wspomnienia. Wymienię tylko niektóre osoby z Koła Fabryczna: śp. Julia Kłusek, śp. Zofia Daniszewska, Kazimiera Dzięgielewska-Żołądź, Czesław Suchcicki i inni.

Wojewoda dolnośląski, w asyście prezesa Eugeniusza Kuszki, wręczył Krzyże Zesłańców Sybiru. Otrzymało je 19 osób: Włodzimierz Białowąs, Wilhelmina Budziszewska, Janusz Durmaj, Kazimierz Horyd, Jadwiga Idczak, Irena Jakl, Stanisława Józefowiak, Mieczysław Kaczor, Stefan Kuczyński, Danuta Lipnicka-Czajkowska, Zbigniew Michalczuk, Stanisław Mokrzycki, Marian Obrąpalski, Krystyna Piotrowska, Halina Piskorska, Krystyna Rataj, Roman Rozmuk, Leon Stark i Józef Żołnierz. Kilka osób ze względu na stan zdrowia nie mogło osobiście odebrać odznaczenia.

Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków uhonorowano: Anielę Grzyb, Marię Małasiewicz, Helenę Morawską, Mirosława Pietranika i Krystynę Tarkowską, a Srebrną Odznaką – Krystynę Dobkowską, Kazimierę Dzięgielewską-Żołądź, Danutę Paryżak, Stanisławę Roposzyńską, Edmunda Siekierskiego, Wacława Sielickiego i Zygmunta Trelę. Za działalność na rzecz Związku Sybiraków Otylia Sych i Stanisława Szarycz zostały wyróżnione powtórnie Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków. Odznaki wręczył prezes Zarządu Oddziału w asyście prezesa Zarządu Koła Fabryczna.

Ponadto prezes Zarządu Oddziału Eugeniusz Kuszka w asyście wiceprezesa Ryszarda Janosza wręczył medale pamiątkowe. Medale otrzymali: Sebastian Lorenc, Janusz Wrzala oraz Zespół Ludowy Brzykowianie, który w swoim programie artystycznym wykonał szereg pieśni patriotycznych, ludowych z Kresów Wschodnich, od 1918 r. Był to piękny, pogodny i wspaniały w ujęciu historycznym występ zespołu ludowego.

Wspaniała była uroczystość związana z ogłoszeniem wyników konkursu Dolnośląskiego Kuratorium Oświaty „Losy Polaków na Wschodzie w latach 1939–1956”. Nagrody dla laureatów ufundował nasz Zarząd Oddziału i dolnośląski kurator oświaty, a wręczali je zwycięzcom: kurator Roman Kowalczyk i prezes Eugeniusz Kuszka. Zwyciężyli m.in.: praca plastyczna (w kategorii klas IV–VI szkoły podstawowej) – Bartosz Kuta, praca plastyczna (w kategorii klas VII–VIII szkoły podstawowej) – Paulina Fassa; praca literacka (gimnazjum) – I miejsce Katarzyna Latacz, II miejsce Paweł Balicki, III miejsce Anna Józków. Razem wyróżniono 15 uczniów ze szkół podstawowych, gimnazjów i liceów ogólnokształcących.

Uczczenie chwilą ciszy osób, które od nas odeszły, wypowiedzi organizatorów i osób zabierających głos podczas uroczystości, a także występ Zespołu Ludowego Brzykowianie i zaangażowanie naszego najmłodszego pokolenia wywołały u Sybiraków niejedną łzę, przywołując wspomnienia z dzieciństwa, ale i nadzieję na kolejne lata.

W Dniu Sybiraka, 17 września, organizatorzy zaprosili mieszkańców Dolnego Śląska, głównie Sybiraków, na uroczystość religijno-patriotyczną. Złożyły się na nią: msza święta w kościele pw. św. Bonifacego, odprawiona pod przewodnictwem ks. Adama Łuźniaka – wikariusza generalnego archidiecezji wrocławskiej, uroczystości pod pomnikiem Zesłańcom Sybiru, grochówka żołnierska.

Piękny, słoneczny dzień, choć chłodny. W kościele miejsca zajęły poczty sztandarowe: Garnizonu Wrocław, Oddziału Związku Sybiraków i szkół. Oko cieszy, że tyle młodzieży jest z nami! Przybyli zaproszeni goście, Sybiracy i mieszkańcy Dolnego Śląska, delegacje województwa, miasta Wrocławia, naszych posłów, młodzieży i dzieci, jak również Kół Związku Sybiraków z kwiatami.

Kazanie w trakcie nabożeństwa, odprawionego w intencji Sybiraków, wygłosił proboszcz parafii pw. św. Bonifacego ks. Jerzy Żytowiecki. Pięknie nawiązał do życia chrześcijanki z Iranu o imieniu Teresa, która mówiła, że jest bogata (bo ma Jezusa), choć mieszkała w ubogim domu i była biedna. Podobnie z Sybirakami – przymierali z głodu i mrozu, ale na ustach ich były modlitwa i Polska. Podsumowaniem kazania może być cytat: „Z Chrystusem nawet w piekle może być dobrze”, gdyż od Boga nie da się uciec. On nas stworzył i nigdy nas nie opuści.

Po nabożeństwie, na skwerze Sybiraków odbyła się część patriotyczna upamiętniająca śmierć i cierpienia obywateli polskich na Kresach Wschodnich. Wysłuchaliśmy przemówień organizatorów – prezesa Zarządu Oddziału Eugeniusza Kuszki, wojewody Pawła Hreniaka, prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka, przedstawiciela marszałka województwa dolnośląskiego Pawła Aszkiełowicza, dolnośląskiego kuratora oświaty Romana Kowalczyka, dowódcy Garnizonu Wrocław płk. Dariusza Krzywdzińskiego, a także przedstawiciela wrocławskiego Oddziału IPN i reprezentującego Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Mirosława Demediuka. Motto naszego Związku przewijało się praktycznie we wszystkich przemówieniach.

Po wręczeniu medalu Pro Patria i Pro Bono Poloniae (m.in. wiceprezesowi Zarządu Oddziału Ryszardowi Janoszowi) odbyła się część ekumeniczna, którą prowadzili: ks. Wojciech Tokarz, kapelan ZHR ks. Mariusz Sobkowiak, ks. mitrat płk Eugeniusz Bójko z Prawosławnego Ordynariatu Wojskowego i kapelan ks. ppłk Sławomir Fonfara z Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego.

Kolejnym elementem spotkania był uroczysty apel pamięci, zakończony salwą honorową, który poprowadził komendant Garnizonu Wrocław mjr Sławomir Skałecki. Oddaliśmy honor wszystkim służbom mundurowym (KOP, Policji, Straży Granicznej i Służbie Więziennej) oraz osobom cywilnym broniącym Kresów Wschodnich. Znowu popłynęły łzy, uczestnicy wspomnieli znane i nieznane osoby, które zginęły w obronie Polski lub tylko dlatego, że były obywatelami Polski, a także swoje miejsca, skąd zostali wywiezieni czy też miejsca swojej poniewierki, lecz i „zmartwychwstania”.

Przy werblach delegacje organizatorów uroczystości, różnych organizacji naszego województwa i miast, a także Zarządu Oddziału i Kół Związku Sybiraków z Wrocławia i Dolnego Śląska oraz delegacje szkół podstawowych i średnich złożyły wieńce i wiązanki kwiatów pod pomnikiem Zesłańcom Sybiru.

Prezes Eugeniusz Kuszka na zakończenie podziękował wszystkim za uczestnictwo w uroczystości.

Ku radości Sybiraków chór młodzieży przy akompaniamencie orkiestry Policji odśpiewał Hymn Sybiraków, po którym nastąpiło odprowadzenie sztandarów, Kompanii Honorowej i Orkiestry Wojskowej.

Na tym zakończono część oficjalną, a dalsze spostrzeżenia z przeżytych chwil życia, wspomnienia z przeszłości i dnia dzisiejszego, jak również pewne uwagi ku naszej przyszłości wymieniane były przy wojskowej grochówce z taką wkładką boczku i kiełbaski, że na Syberii chyba i w ciągu miesiąca tyle nie dostawaliśmy, co w tej miseczce.

Tak jak w dniu 15 września przy urnie z ziemią z miejsc, gdzie zginęli Sybiracy, tak i tutaj składaliśmy kwiaty i zapalaliśmy znicze. Niech to będzie obok modlitwy i wspomnień oddaniem hołdu, wyrazem naszej pamięci i łączności ze wszystkimi, którzy oddali życie za ojczyznę, zginęli przez nieludzkich ludzi w różnych rejonach ZSRR.

Modlitwę prowadzi ks. Andrzej Pańczak

Uczestnicy spotkania

Wystąpienie Ewy Kobel

Wręczenie medali 30-lecia reaktywowania Związku Sybiraków na Dolnym Śląsku. Medale za swoją działalność na rzecz Związku Sybiraków otrzymali (od lewej): Ewa Kobel, Przemysław Kobel i Stanisława Szarycz

Kwiaty składają delegacje Zarządu Oddziału ZS we Wrocławiu i Koła ZS Fabryczna

Na Drodze Historii jest tablica upamiętniająca zsyłki Polaków na Syberię

Ogień naturalny i z elektrycznych świeczek będzie przez kolejne tygodnie świadkiem naszej pamięci o tych Sybirakach, którzy leżą w syberyjskiej ziemi

Zaproszeni goście, Sybiracy, dzieci i młodzież oraz uczestnicy spotkania z województwa dolnośląskiego

Wyróżnieni Krzyżem Zesłańców Sybiru z wojewodą dolnośląskim Pawłem Hreniakiem i prezesem Eugeniuszem Kuszką

Wyróżnieni Odznaką Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków z prezesem Eugeniuszem Kuszką

Nagrody odbierają uczniowie, ich rodzice i prowadzący nauczyciele

Msza święta w kościele pw. św. Bonifacego

Poczty sztandarowe w świątyni

Zaproszeni goście, poczty sztandarowe, Sybiracy i mieszkańcy pod pomnikiem Zesłańcom Sybiru. Prezes Eugeniusz Kuszka wita uczestników uroczystości

Ryszard Janosz odbiera z rąk przedstawiciela Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Mirosława Demediuka medal Pro Bono Poloniae

Wieniec od Sybiraków składają (od prawej) Stanisława Szarycz, Eugeniusz Kuszka i Roman Janik

Autor: Antoni Tunkiewicz